Μπορεί μια αγκαλιά, ένα φιλί να δράσει ευεργετικά στον οργανισμό και τι ρόλο παίζει η ωκυτοκίνη;
Μπορεί η αγάπη να έχει ως συνέπεια την παραγωγή χημικών ουσιών που είναι ευεργετικές ή σωτήριες για τον οργανισμό; Το συναίσθημα αποτελεί θεραπεία ;.
Η βιοχημεία επιστημονικά απαντά ΝΑΙ !
Καθημερινά, κατακλυζόμαστε από εκατοντάδες συναισθήματα ευτυχίας, δυστυχίας, φόβου, άγχους κ.α.. Η δημιουργια τους οφειλεται σε χημικές ουσίες που εκκρίνονται στον οργανισμό μας (ορμόνες, νευροδιαβιβαστές) και παίζουν και σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συναισθημάτων, τόσο των θετικών όσο και των αρνητικών.
Τα συναίσθηματα δεν προέρχονται από την καρδιά, αλλά από τον ίδιο μας τον εγκέφαλο. Η καρδιά είναι μία φυσική αντλία αίματος χωρίς κανένα ρόλο στην αντίληψη συναισθημάτων με λειτουργικό ρόλο όμως στη μεταβίβαση ουσιών μέσω του αίματος που εγείρονται και εγείρουν τα συναισθήματα.
Προκειμένου να αντιληφθούμε και να εκφράσουμε συναισθήματα, απαιτείται μία εγκεφαλική διαδικασία κατά την οποία ένα τεράστιο σύστημα νευρώνων (νευρικά κύτταρα) επικοινωνούν μεταξύ τους με τη βοήθεια των νευροδιαβιβαστών, ανταλλάσσοντας μηνύματα.
Νευροδιαβιβαστές είναι οι χημικές ενώσεις που καθίστανται απαραίτητες για τη μεταφορά πληροφοριών από τον έναν νευρώνα στον άλλον και παράγονται από τους ίδιους.
Αυτή η ανταλλαγή μηνυμάτων οδηγεί στην εκκίνηση χημικών αντιδράσεων και, τέλος, την έκκριση χημικών ουσιών ικανών να αλλάξουν τη διάθεσή μας.
Από την άλλη, το πώς τα αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα διαφοροποιούνται ανάλογα και με τις εμπειρίες, τις αισθήσεις, τα ένστικτα και το περιβάλλον στο οποίο έχουμε μεγαλώσει.
Παρότι το συναίσθημα της ευτυχίας δημιουργείται από τις ίδιες χημικές ουσίες σε όλους τους ανθρώπους, το πώς το βιώνουμε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπικότητα.
Ποιες όμως είναι αυτές οι ουσίες που επηρεάζουν ή και διαμορφώνουν κατά κάποιον τρόπο τη διάθεσή μας;
Η ωκυτοκίνη θεωρείται ότι έχει αγχολυτική δράση και είναι γνωστή ως η ορμόνη της εμπιστοσύνης, της αγάπης και της αγκαλιάς.
Γνωστή κυρίως επειδή είναι μία από τις σημαντικότερες ορμόνες της γαλουχίας και ενισχύει τη σχέση της μητέρας με το μωρό, έχει θέση σε όλες τις σχέσεις μας, ερωτικές και φιλικές, και στη δημιουργία θετικών συναισθημάτων που πηγάζουν από αυτές.
Η ντοπαμίνη είναι συνώνυμη με την ευφορία. Η απελευθέρωσή της και η ενεργοποίηση του κυκλώματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, που ενεργοποιείται με όλα όσα μας προκαλούν έντονη ευχαρίστηση (π.χ. έρωτας, σεξ, σοκολάτα) αλλά και με όλα όσα μας προκαλούν εθισμό, π.χ. ναρκωτικά, αλκοόλ, τσιγάρο κ.λπ., παίζει βασικό ρόλο στη χαρά και στην ευχαρίστηση που παίρνουμε από το περιβάλλον και τη ζωή μας.
Η σεροτονίνη επηρεάζει τη διάθεση, το πώς νιώθουμε.
Ο ρόλος της κρίνεται νευραλγικός σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση της διάθεσης, της μνήμης, του ύπνου, της όρεξης, της κοινωνικής συμπεριφοράς, της σεξουαλικής επιθυμίας και λειτουργίας. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός και οι εναλλαγές των επιπέδων του είναι γνωστό ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες καταστάσεις, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή.
Σεροτονίνη 5-υδροξυ-αμινοαιθυλο-ινδόλιο ή αλλιώς ορμόνη της καλής διάθεσης.
Αποτελεί τη βιογενή αμίνη του αμινοξέος 5-υδροξυ-τρυπτοφάνη και είναι ένα από τα πιο σημαντικά ινδολικά παράγωγα που υπάρχουν στη φύση. Είναι ένας νευροδιαβιβαστής εγκεφάλου.
Ακόμη, εντοπίζεται στο έντερο αλλά και στα αιμοπετάλια των οργανισμών, και εμφανίζει ορμονική δράση.
Στον ανθρώπινο οργανισμό δρα ως ισχυρός αγγειοδιασταλτικός παράγοντας και ενισχύει τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου.
Όταν αυτή συσσωρευθεί σε μεγάλες ποσότητες στον οργανισμό, προκαλεί έντονη νευρικότητα και τελικα σχιζοφρένεια.
Χαμηλά επίπεδα της σεροτονίνης εμπλέκονται στην εμφάνιση κατάθλιψης. Τα φάρμακα που επιλεκτικά αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της σεροτονίνης αυξάνουν τα επίπεδα της ελεύθερης σεροτονίνης, θεραπεύοντας έτσι την κατάθλιψη.
Η σεροτονίνη είναι η χημική ουσία που ηρεμεί το σώμα μας. Σημαντικές ποσότητες σεροτονίνης ανευρίσκονται στο ανώτερο εγκεφαλικό στέλεχος και ιδιαίτερα στη γέφυρα και τον προμήκη μυελό.
Η σεροτονίνη ανήκει στην οικογένεια των μονοαμινών, και συγκεκριμένα των ινδολαμινών.
Χημικές ενώσεις που επηρεάζουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον οργανισμό είναι το LSD, το οποίο προκαλεί παραισθήσεις, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, και η 3,4-μεθυλενοδιοξυμεθαμφεταμίνη (MDMA), το συνθετικό ναρκωτικό γνωστό ως “ecstasy”. Αύξηση της σεροτονίνης στον οργανισμό μπορεί να προκληθεί και μετά από λήψη βουφοτενίνης (από μανιτάρια), ένωσης που αναστέλλει τη δράση των ενζύμων που αποικοδομούν τη σεροτονίνη.
Η ντοπαμίνη είναι απλή οργανική ουσία που ανήκει στην οικογένεια των κατεχολαμινών. Στον εγκέφαλο δρα ως νευροδιαβιβαστής, μια ουσία που χρησιμοποιείται από τα νευρικά κύτταρα για να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Στον άνθρωπο έχουν αναγνωριστεί πέντε υποδοχείς ντοπαμίνης, οι D1, D2, D3, D4 και D5. Παράγεται σε αρκετές περιοχές του εγκεφάλου, κυρίως στη μέλαινα ουσία και στην κοιλιακή μοίρα της καλύπτρας.
Η ντοπαμίνη συμμετέχει ενεργά στα συστήματα του εγκέφαλου που σχετίζονται στις πράξεις με ένα σκοπό, αφού μελέτες τέτοιων δράσεων έχουν δείξει ότι αυξάνουν τη μεταφορά ντοπαμίνης μέσα στον εγκέφαλο.
Αρκετές δραστικές ουσίες όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη δρουν στους ίδιους υποδοχείς με τη ντοπαμίνη.
Αρκετές ασθένειες έχουν βρεθεί ότι σχετίζονται με ελλείψεις ντοπαμίνης.
Η νόσος του Πάρκινσον, μια κατάσταση που σχετίζεται με τρόμο και δυσκαμψία, οφείλεται στην εκφύλιση των νευρώνων που εκκρίνουν ντοπαμίνη στη μέλανα ουσία. Άλλες ασθένειες περιλαμβάνουν τη σχιζοφρένεια και το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Επίσης έχει δειχθεί ότι το σύστημα της ντοπαμίνης ενεργοποιείται σε στιγμές απόλαυσης και καλής διάθεσης.
Η βασική δομή της είναι η σεροτονίνη η οποία, ανάλογα σε τι επίπεδα βρίσκεται (χαμηλά ή υψηλά) επηρεάζει την ψυχική διάθεση.
Σε μια από τις σχετικές έρευνες βρέθηκε ότι όταν εθελοντές άκουγαν μουσική που τους άρεσε, τα επίπεδα ντοπαμίνης στον οργανισμό τους αυξάνονταν.
Για να μετρήσουν οι ερευνητές πότε απελευθερωνόταν ντοπαμίνη, κατέγραψαν πότε οι εθελοντές ανατρίχιαζαν. Στην ίδια μελέτη έγινε χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας, η οποία έδειξε ότι η έκκριση ντοπαμίνης αυξανόταν κατά 9% όταν οι εθελοντές άκουγαν μουσική που τους άρεσε.
Ενδορφίνες, τα φυσικά παυσίπονα του οργανισμού μας
Οι ενδορφίνες, γνωστές και ως τα φυσικά παυσίπονα του οργανισμού μας, είναι νευροπεπτίδια, που παράγονται μετά τη γυμναστική αλλά και από άλλες ευχάριστες δραστηριότητες.
Μας ηρεμούν, γεννούν αίσθημα ευδαιμονίας, βελτιώνουν τη διάθεση και αντιμάχονται το στρες. Ακόμη, ισχυροποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερούν την εξέλιξη της γήρανσης.
Οι ενδορφίνες είναι αλυσίδες πρωτεϊνών μικρού μήκους -ενδογενή οπιούχα νευροπεπτίδια σε ανθρώπους και άλλα ζώα οι οποίες παράγονται στην υπόφυση και τον υποθάλαμο του εγκεφάλου, απελευθερώνονται μέσω του νωτιαίου μυελού και διοχετεύονται στην κυκλοφορία του αίματος.
Παράγονται κάθε φορά που ασχολείται κανείς με μία δραστηριότητα η οποία του είναι ευχάριστη ή ακόμη και με το να σκεφτεί ή να θυμηθεί μια ευχάριστη δραστηριότητα ή εμπειρία.
Οι ενδορφίνες ηρεμούν, γεννούν αίσθημα ευδαιμονίας, συμβάλλουν στην καλή διάθεση και εξουδετερώνουν τα υψηλά επίπεδα της αδρεναλίνης, από την οποία προκαλείται το στρες.
Παράλληλα, λειτουργούν και ως φυσικά παυσίπονα του οργανισμού, ενδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερούν την εξέλιξη της γήρανσης.
Τι μπορούμε να κάνουμε;.
Βάζουμε το γέλιο στη ζωή μας: Το γέλιο μπορεί να συμβάλει στην παραγωγή χημικών ουσιών που μας ανεβάζουν τη διάθεση, αλλά και στον περιορισμό ουσιών που σχετίζονται με το στρες. Στον εγκέφαλο απελευθερώνονται πλήθος νευροδιαβιβαστών (π.χ. ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, σεροτονίνη), που μας προκαλούν χαλάρωση και ευεξία.
Γυμναζόμαστε .Η έκκριση σεροτονίνης και ενδορφινών την ώρα της άσκησης, συμβάλλουν στην καλή διάθεση, δρουν κατευναστικά σε περιπτώσεις άγχους ή έντονου θυμού και βοηθούν το μυαλό να ξεχαστεί.
Αναζητούμε τον ήλιο: Η έκθεση στο ηλιακό φως αυξάνει τις ενδορφίνες και κατ’ επέκταση βοηθά στη βελτίωση της διάθεσης, αλλά και της ποιότητας του ύπνου .
Κάνουμε πράγματα που μας αρέσουν: Οι ειδικοί θεωρούν ότι ακόμη και η θύμηση ευχάριστων εμπειριών, και ακόμη περισσότερο η ενασχόληση με ευχάριστα χόμπι, η παρέα με τους φίλους και τους αγαπημένους μας, το να ακούμε μουσική, αλλά και όποια άλλη ευχάριστη ενασχόληση θα επηρεάσουν τη χημική ισορροπία του οργανισμού μας και θα μας φτιάξουν τη διάθεση, άρα και την καλή υγεία .
Ωκιτοκυνη η ορμόνη της αγάπης.